نامزدان پیش‌داوری نکنند
انتخابات ریاست جمهوری به رغم تهدیدهای جدی امنیتی و تردید‌های سیاسی برگزار شد. همان طوری که انتظار می‌رفت، میزان مشارکت بسیار بالا نبود. بی‌نظمی‌های انتخاباتی هم از میزان مشارکت کاست. کمیسیون مستقل انتخابات به رغم تلاش‌هایی که در ماه‌‍‌های اخیر برای تنظیم دستگاه‌های بایومتریک، آموزش کارمندان و استخدام متخصصان داشت، نتوانست بی‌نظمی‌های انتخاباتی را به حداقل برساند. فهرست رایدهندهگان مشکل جدی بود. بسیاری از رایدهندهگان دارای تصدیق ثبت نام، اسم‌شان را نه در فهرست رایدهندهگان دستگاه بایومتریک یافتند و نه در فهرست کاغذی. آنان از حق رای که یکی از جمله حقوق بشری افراد است، محروم شدند. شمار زیادی از شهروندان جمهوری که برای رای‌دهی به مراکز رای‌گیری مراجعه کردند، با همین مشکل روبه‌رو شدند. کمیسیون مستقل انتخابات با بی‌کفایتی تمام با فهرست رایدهندهگان برخورد کرد. قرار بود کمیسیون مستقل انتخابات دو هفته قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، فهرست رایدهندهگان هر مرکز رای‌گیری را در پشت دیوار همان مرکز نصب کند تا همه‌ی رایدهندهگان از ثبت بودن نام‌شان مطمین می‌شدند، اما به دلایلی که هنوز روشن نیست، این کمیسیون فهرست رایدهندهگان را در پشت دیوار مراکز رای‌گیری نصب نکرد.
مشکل دیگر این بود که دستگاه‌های بایومتریک در بسیاری از محل‌های رای‌گیری کار نمی‌کرد و کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات به دلیل آموزش ناکافی یا مشکلات دیگر، با آن راحت کار نمی‌توانستند. واقعیت این است که کمیسیون مستقل انتخابات در استخدام ۲۰۰هزار کارمند برای روز انتخابات هم در دقیقه‌ی نود عمل کرد و این تاخیر سبب شد که کارمندان انتخاباتی به درستی آموزش نبینند و مشکلاتی به وجود بیاید. کمیسیون مستقل انتخابات باید پاسخ این بی‌نظمی‌ها را به صورت روشن بگوید. کمیسیون مستقل انتخابات باید در مورد نبود نام بسیاری از شهروندان در فهرست‌رای‌دهنده‌گان با وجودی که تصدیق ثبت نام دارند، از کار افتادن دستگاه‌های بایومتریک در شماری از محل‌ها و نابلدی کارمندان این کمیسیون در روز رای‌دهی، پاسخ روش و قانع‌کننده بدهد. شهروندان جمهوری که از جان‌شان مایه گذاشتند و به پای صندوق‌های رای رفتند، مستحق مدیریت بهتر انتخابات ریاست جمهوری بودند. میزان کم مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری، هم در کنار تهدیدهای طالبان، دل‌سردی عمومی و کارنامه‌ی ناموفق نامزدان، بی‌نظمی‌های انتخاباتی و ضعف مدیریت کمیسیون مستقل انتخابات نیز بود.
با وجود آن، افغانستان از روز رای‌گیری عبور کرد. حال وقتش است که کمیسیون مستقل انتخابات مرحله‌ی شمارش آرا و انتقال مواد انتخاباتی را به دفتر مرکزی این کمیسیون آن طوری که لازم است، مدیریت کند. کمیسیون مستقل انتخابات گفته بود که دستگاه‌های بایومتریک به محض این‌که به انترنت وصل شوند، اوراق نتایج را به دفتر مرکزی این کمیسیون می‌فرستند. سر از امروز باید این کار آغاز شود. باید به نامزدان و جامعه‌ی مدنی اجازه داده شود که از روند ثبت اوراق نتایج در دفتر/سرور مرکزی کمیسیون مستقل انتخابات نظارت کنند. نظارت دقیق و خیلی حرفه‌ای باید در ثبت اطلاعات اوراق نتایج در سرور مرکزی انجام شود. در انتقال مواد انتخاباتی هم باید نهایت دقت صورت بگیرد و پالیسی واضح در مورد مواد انتخاباتی‌ای که ضایع می‌شود، وجود داشته باشد. انتقال مواد انتخاباتی انتخابات پارلمانی هم به آرامی انجام نشد. در آن زمان هم مواد انتخاباتی برخی از دهکده‌ها ضایع شد، ولی کمیسیون مستقل انتخابات در آن زمان پالیسی واضحی برای برخورد با این مشکل نداشت. پالیسی چگونه‌گی برخورد با مواد ضایع‌شده‌ی انتخاباتی، باید این بار بسیار واضح باشد. ناظران باید از تمام مراحل شمارش آرا در محلات و دفتر مرکزی نظارت کنند. دو صد هزار ناظری که با کمیسیون مستقل انتخابات همکاری می‌کنند، باید در همه‌ی مراحل حضور داشته باشند. کمیسیون شکایات انتخاباتی هم باید به شکایاتی که دریافت کرده است، رسیده‌گی کند. این کمیسیون باید دقیق در مورد شکایاتی که ثبت کرده است، معلومات بدهد و در حضور ناظران به آن‌ها ترتیب اثر دهد.
نامزدان انتخابات ریاست جمهوری وظیفه دارند که از هرنوع پیش‌داوری بپرهیزند. آن‌ها باید به نهادهای انتخاباتی فرصت بدهند که کار‌شان را انجام دهند. هیچ نامزدی نباید ادعای پیروزی یا رفتن انتخابات به دور دوم را بکند. همه باید به کمیسیون‌های انتخاباتی وقت بدهند تا کار‌شان را انجام دهند. هرنوع اظهار نظر نامزدان در شرایط کنونی در مورد رفتن انتخابات به دور دوم یا ادعای پیروزی، به کل روند صدمه می‌زند. نامزدان انتخابات ریاست جمهوری و ستادهای آنان باید هر سندی که در مورد بی‌نظمی‌های انتخاباتی در دست دارند را به کمیسیون شکایات انتخاباتی بسپارند. نامزدان از هرنوع اظهار نظر تخریش‌کننده بپرهیزند.
