محرومیت از حق رای؛ دستگاه بایومتریک چه بر سر رای دهنده‌گان آورد؟
پر از اندوه بر دیواری تکیه کرده است. از فاصله دور با دنیایی از اندوه گام‌های کسانی را نظاره می‌کند که به پای صندوق رأی می‌روند و برگه‌هایی که در آن به نامزد دل‌خواه‌شان رأی داده‌اند را در صندوق‌ها می‌اندازند. با دیدن رنگ انگشت هر رأی دهنده‌ای، میزان غصه‌اش بیش‌تر می‌شود و رنگ صورتش تغییر می‌کند. کارمندان مرکز رأی‌دهی وی را به دلیل این‌که نمبر استیکرش در دستگاه ثبت نیست، از رأی دادن محروم کرده‌اند. همان جوانی که با وجود تهدیدهای امنیتی به پای صندوق رأی‌دهی به پای میز رأی‌دهی رفت، به پای صندوق نرسید و ناامید از آینده و اندوه‌گین به خانه بازگشت.
محمد زمر قرار بود در مسجد قبا از مراکز رأی‌دهی در ناحیه هشتم کابل به نامزد مورد نظرش در انتخابات ریاست جمهوری رأی دهد. او حوالی افغان رادیو به سمت مرکز رأی‌دهی در نزدیکی محله‌شان مراجعه می‌کند تا حق مدنی‌اش را به کار برد. کارمندان مرکز اما با درج شماره استیکر او، برایش می‌گویند که دستگاه بایومتریک اسم وی را «حذف شده» نشان می‌دهد. به محض دیدن‌ام از جا تکان خورد و تذکره تابعیتش را از جیبش کشید: «اینه سی کو بیدر مه در همی مرکز ثبت نام کدم و در انتخابات پارلمانی هم همی‌جه رأی دادم، اما برم می‌گن که نام تو در بایومتریک نیس.» از او خواستم که در مورد تذکره‌اش و مشکلاتی که برایش رخ داده توضیح دهد. با گلوی بغض کرده گفت: «لالا، به حد کافی قهر هستم، لطفاً سوال‌های جنجالی پرسان نکو.»
زمر در ادامه توضیح می‌دهد. او می‌گوید که در جریان پیکارهای انتخابات پارلمانی، تذکره‌اش را در «مسجد قبا»، از نواحی کارته نو کابل استیکر زده بود. وی حتا در انتخابات پارلمانی به نامزد مورد علاقه‌اش نیز رأی داد، اما همان نمبر استیکرش را ماشین بایومتریک در روز انتخابات ریاست جمهوری در جمع حذف‌شده‌گان شمرد. کار او به جایی می‌کشد که کارمندان مشکل وی را به دوش دیگری می‌اندازند و حاشیه می‌روند. برای وی که می‌خواست به عنوان جوان فعال جامعه در انتخابات شرکت کند، محروم شدن از حق رأی بدترین سرنوشت ممکن بود. زمر علاوه بر ناامیدی‌ای که ذهن را او را آزار خواهد، باید با کنایه‌های دوستانش نیز کنار بیاید، کنایه‌هایی که امکان دارد او را وادار کند تا هیچ‌گاه دوباره برای دادن رأی پای صندوق رأی‌دهی نرود.
این تنها مشکل زمر نبود. کمی آن‌سوتر در مکتب نسوان رحمان‌مینه ناحیه هشتم، جمع زیادی از رأی‌دهنده‌گان به دلیل محرومیت از حق رأی با کارمندان مرکز انتخاباتی کلنجار می‌روند. صداهایی به گوش می‌پیچد: «ای چه حال اس، بانین ما ره که رأی بتیم، اینی تذکره اینی هم استیکرش، چرا ناق مردم ره آزار میتین.» در میان ده‌ها رأی‌دهنده جوان، میان‌سال و پیرمرد، هدایت‌الله جوان بیش‌تر از دیگران به محرومیت از دادن رأی اعتراض می‌کند. وی هم‌مانند زمر به دلیل حذف نمبر استیکرش از دستگاه بایومتریک وضاحت می‌خواهد. سرانجام او کارمندان مرکز را وادار می‌کند تا برایش پاسخ بدهد. مسوول محل‌های مردانه برای وی استدلال می‌کند که نمبر استیکر تذکره او به دلیل استفاده سوء در انتخابات پارلمانی، از فهرست دستگاه بایومتریک حذف شده است. حال آن که هدایت می‌گوید در انتخابات پارلمانی اشتراک نکرده است.
تنها در حوزه هشتم شهر کابل، صدها رأی‌دهنده به دلیل نبودن نمبر استیکرشان در دستگاه بایومتریک و تغییر در محل رأی‌دهی، نتوانستند رأی بدهند. میزان ناامیدی در میان مردم به حدی افزایش یافت که شماری به محض شنیدن پاسخ منفی کارمندان مرکز انتخاباتی، مرکز رأی‌دهی را به سمت خانه‌های‌شان ترک کردند. مشکل نبود نمبر استیکرها در دستگاه بایومتریک اما بیش‌تر از تعلل در نصب فهرست رأی‌دهنده‌گان آب می‌خورد. در حالی که نهادهای ناظر و رسانه‌ها بارها از کمیسیون مستقل انتخابات و دبیرخانه این کمیسیون خواستند که فهرست رأی‌دهنده‌گان را چند روز پیش از برگزاری انتخابات نصب کنند تا رأی‌دهنده‌گان از بودن نام‌های‌شان در فهرست اطمینان یابند، اما این روند در شمار محدودی از مراکز آن هم تنها یک روز پیش از روز انتخابات اجرا شد.
پیش‌تر از این، مسوولان کمیسیون انتخابات گفته بودند که فهرست رأی‌دهنده‌گان انتخابات ریاست جمهوری به دلیل هم‌خوانی با فهرست انتخابات پارلمانی، نیاز به اصلاح ندارد. یک‌تن از این مسوولان گفته بود، تعداد زیادی از رأی‌دهنده‌گانی که در انتخابات پارلمانی ثبت نام کرده بودند، از بودن نام‌شان در فهرست رأی‌دهنده‌گان اطمینان دارند و این فهرست حتا اگر به اصلاح نیاز داشته، نیز اصلاح شده است. اکنون اما شماری از شهروندان از حق رأی در روز انتخابات ریاست جمهوری محروم شدند؛ همان شهروندانی که بیش‌تر آنان در انتخابات پارلمانی نیز شرکت کرده بودند. این که محرومیت شماری از شهروندان از حق رأی مشروعیت انتخابات تا چه اندازه زیر سوال خواهد رفت را زمان پاسخ خواهد داد.
