بازار در معضل کمبود پول خرُد؛ بانک مرکزی مصروف ترویج پول افغانی
شماری از شهروندان با انتقاد از کمبود پول خُرد در بازارهای کشور، بانک مرکزی را در این زمینه مقصر می‌دانند. آنان می‌گویند که پس از به آتش کشیده شدن پول‌های مندرس توسط بانک مرکزی و عدم توجه به جایگزینی آن، بازار با معضل کمبود پول خرد مواجه شده است. این انتقادها در حالی افزایش یافته که بانک مرکزی افغانستان برنامه‌ای را برای ترویج پول افغانی در شماری از مکاتب کابل راه‌اندازی کرده است.
پس از به آتش کشیدن بیش از دو میلیارد افغانی از پول‌های مندرس توسط بانک مرکزی، بازارهای کشور با کمبود پول خرد مواجه شده است. هرچند مسوولان در بانک مرکزی گفته بودند که پس از حریق کردن پول مندرس، بانک‌نوت‌های جدید را جایگزین آن کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد که روند تزریق آن به بازارها با کندی پیش می‌رود. ایمل هاشور، سخنگوی بانک مرکزی، پیش‌تر به روزنامه افغان رادیو گفته بود که بانک‌نوت‌های جدید از طریق بانک‌ها به بازار وارد می‌شود.
شماری از شهروندان، به ویژه راننده‌گان از کمبود «پول سیاه» یا همان پول خرد در جریان دادوستد و تسویه حساب‌های‌شان شکایت دارند. آنان با انتقاد از کندی در روند تزریق بانک‌نوت‌های جدید به بازار، می‌گویند که این مورد علاوه بر جنجال‌های روزمره، باعث کسادی در کار آنان می‌شود. به گفته این شهروندان، معضل کمبود پول سیاه در بازارها پس از به آتش کشیده شدن پول‌های مندرس در اوایل ماه اسد سال جاری به وجود آمده است.
پس از به آتش کشیدن بیش از دو میلیارد افغانی از پول‌های مندرس توسط بانک مرکزی، بازارهای کشور با کمبود پول خرد مواجه شده است. هرچند مسوولان در بانک مرکزی گفته بودند که پس از حریق کردن پول مندرس، بانک‌نوت‌های جدید را جایگزین آن کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد که روند تزریق آن به بازارها با کندی پیش می‌رود. ایمل هاشور، سخنگوی بانک مرکزی، پیش‌تر به روزنامه افغان رادیو گفته بود که بانک‌نوت‌های جدید از طریق بانک‌ها به بازار وارد می‌شود.
مسعود، یک تن از راننده‌گان در شهر کابل می‌گوید که بیش‌تر مواقع در هنگام تسویه حساب‌های مسافران، با چالش کمبود پول خرد مواجه می‌شود. وی می‌افزاید که این معضل در روزهای اخیر افزایش یافته و آنان را در وضعیت کنونی از نگاه اقتصادی صدمه می‌رساند. او افزود: «زیادتر وقت‌ها به خاطر این‌که پیسه میده پیش موتروان و سواری نمی‌باشه، مجبور می‌شویم که پیسه نگیریم. فعلاً موتروان‌ها پیش از شروع کارشان، ۲۰۰ تا ۳۰۰ افغانی را میده می‌کنن، اما همان پیسه هم تا نیم روز دست‌به‌دست می‌شود و کفایت نمی‌کند.»
گل‌الرحمان، در شهر دکه سگرت و نوشابه فروشی دارد. او می‌گوید که در جریان روز بارها با وضعیتی روبه‌رو شده که مشتری به دلیل نبود پول خرد از خرید سگرت و نوشابه منصرف می‌شود. وی افزود، علاوه بر مشتریان، بیش‌تر شهروندان نیز از وی در جریان کارش می‌خواهند که بانک‌نوت‌های پنجصد و هزار افغانی آنان را با پول خرد معاوضه کند. گل‌الرحمان اضافه کرد که این معضل در روزهای اخیر به اوجش رسیده و حتا صرافان دست‌فروش از طریق تعویض بانک‌نوت‌های بزرگ با پول خرد، کسب درآمد می‌کنند.
پیش از این نیز شهروندان از کمبود پول خرد شکایت داشتند. آنان می‌گفتند که نبود پول خرد بعضی مواقع باعث بروز جنجال‌ها میان دو طرف می‌شود. بازار در حالی با این معضل روبه‌رو شده که بانک مرکزی افغانستان روند ترویج پول افغانی را در مکاتب به راه انداخته است. با وجود تلاش‌های مکرر برای تماس با مسوولان بانک مرکزی، زمینه ارتباط با آنان فراهم نشد. مسوولان این اداره پیش‌تر گفته بودند که پول خرد از طریق بانک‌ها به بازار وارد می‌شود و دلیل کندی در این روند را توجه مردم به بانک‌نوت‌های بزرگ هنگام تأدیه پول از بانک‌ها خوانده بودند.
کارشناسان: بانک‌ها درصدی از پول را با بانک‌نوت‌های خرد تأدیه کنند
کارشناسان امور سیاسی هرچند نقش بازارها را در نشر پول خرد تأثیرگذار می‌دانند، اما می‌گویند که هنگام تأدیه حقوق کارمندان، نیاز است تا درصدی از دست‌مزد آنان با پول خرد تأدیه شود. به گفته آنان، دستگاه‌های بانکی در زمان تأدیه حقوق کارمندان، باید تناسب پول خرد با وضعیت را در نظر داشته باشند.
سیف‌الدین سیحون، استاد دانشگاه و کارشناس مسایل اقتصادی، با این‌که کمبود پول خرد را بیش‌تر به کسادی بازارهای اقتصادی ربط می‌دهد، اما می‌گوید که نیاز است بانک مرکزی تناسب پول خرد را با وضعیت عیار کند. وی افزود: «اداره بانک مرکزی در تأدیات خود یا به سایر بانک‌ها چنان دستور دهد که ۵۰ درصد وجوه تأدیاتی را از پول خرد بدهند یا پولی که حد‌اقل به سرعت قابل تبدیل باشد.»
آقای سیحون با این حال اما نقش پول فعال را در اقتصاد ارزنده توصیف می‌کند و می‌گوید که بازارهای کشور با کمبود پول فعال مواجه است. وی اضافه کرد که افراد ثروتمند برای رفع نیازهای‌شان به بازار رجوع نمی‌کنند و افزاد نیازمند نیز پول در اختیار ندارند که همین موضوع باعث کند شدن روند خریدوفروش می‌شود. او افزود که حضور پول فزیکی و نبود راهکارهای انتقال پول توسط حساب‌های بانکی و کریدت‌کارت‌ها نیز بازار را با کمبود پول فعال مواجه می‌سازد.
در همین حال، آقای سیحون فرهنگ جامعه را نیز در نشر پول تأثیرگذار می‌داند. به گفته آقای سیحون، بیش‌تر مواقع، شهروندان پول مندرس را جایگزین پول سالم در بازار می‌کنند. او افزود که فروشنده‌ها در جریان خرید و فروش، تلاش می‌کنند پول فرسوده را به مشتری بدهند. با این وجود، آقای سیحون تأیید می‌کند که شهروندان نیز بیش‌تر مواقع از تبدیل بانک‌نوت‌های کلان با پول خرد، خودداری می‌کنند.
