مسوولیت سنگین پولیس هرات و مشکل کمبود تشکیل
پدرام قاضی‌زاده
هرات با داشتن مرز با ترکمنستان و ایران، با تهدیدهایی روبه‌رو است که اگر برای از میان برداشتن آن‌ها اقدام نشود، ممکن است در نهایت به نقطه‌ی شروع دردسرهای کلان برای نظام مبدل شود.
در این نوشته‌ی کوتاه سعی شده که ابتدا چالش‌ها و تهدیدهای موجود در هرات معرفی و در پایان، راه حل پیشنهادی نگارنده – به مثابه خبرنگاری که سال‌ها در این جغرافیا کار کرده است – ارایه گردد.
تامین امنیت هرات با موقعیت استراتژیکی که دارد، بر چند اصل (جغرافیا، نفوس، سطح تهدیدات، داشتن چندین شاهراه، سرحدی بودن، رشد اقتصاد و سرمایه‌گذاری) استوار است و از این رو در محراق توجه قرار دارد.
سرحدی بودن هرات باعث شده تا گروه‌های مختلفی چون تروریست‌ها، باندهای آدم‌ربا، دزدان مسلح و در نهایت قاچاقبران انسان و مواد مخدر، به نوعی در آن فعال باشند و برخی از این گروه‌های تبهکار وابسته به کشورهای همسایه بوده‌اند و همسایه‌گان افغانستان با همین گروه‌ها امنیت را به چالش می‌کشند تا زمینه‌ی مداخله‌‌شان به داخل کشور بیش‌تر فراهم گردد.
بدون شک رونق بازار و اشتغال جوانان در فعالیت‌های اقتصادی، نقش مهمی در تامین امنیت شهرها داشته و در کنار آن ایجاد فضای امنیتی مناسب، سبب افزایش امید به زنده‌گی در میان شهروندان خواهد شد.
اما گویا نام ولایت هرات، با کمبود تشکیل پولیس گره خورده است و این امر امید به زنده‌گی را بیش از گذشته کاهش داده است. ولایتی که شمار پولیس آن در تناسب به وسعت جغرافیا و تراکم جمعیت موجود در آن، بدون شک قابل قیاس نیست.
با این وجود بیش‌تر باشنده‌گان در مناطق حومه هرات زنده‌گی می‌کنند و در مواجهه با این مناطق به خاطر تراکم بیش از حد خانواده‌های محروم و مهاجر، بسیار حساس و مهم بوده که نقش و مسوولیت پولیس نیز دشوار به نظر می‌رسد.
پولیس هرات برای این‌که مناطق مختلف شهر هرات را به صورت درست کنترل کرده بتواند و با حوادث، ناهنجاری‌ها و اتفاقات ناگوار جرمی و جنایی مقابله کند، آمریت‌های حوزه را زیر اثر آمریت امنیت و ماموریت سمت‌ها را زیر مسوولیت آمریت حوزه‌های پولیس در زیرمجموعه خود ایجاد کرده است که این حوزه‌ها، هر کدام به طور مجزا، وظیفه تامین امنیت مناطق و نواحی مختلف در سطح شهر هرات را عهده‌دار هستند.
در کنار آن پولیس برای این‌که بتواند فعالیت‌های بس بزرگ دیگری را در تأمین امنیت این شهر و دیار انجام دهد و جای‌جای آن را به طور دایمی تحت مراقبت قرار داده و نهایتاً بتواند امنیت لازم را تأمین کند، این کار مهم را با وجود تشکیل کم و مصروفیت‌های زیاد، به پیش می‌برد. ما به وضوح نحوه اجرای وظایف پولیس را در نقاط مختلف شهر شاهدیم.
در این میان سختی‌های کار پولیس هم البته کم نیست. در یک ولایت بزرگ و اقتصادی چون هرات، وجود باندهای قاچاق و تبهکار بسیار زیاد، نبود امکانات و تجهیزات کافی مورد نیاز، مصروف نگهداشتن پولیس در وظایف محاربه‌ای در نقاط دور‌دست، به کارگیری سربازان و امکانات پولیس از سوی رجال برجسته و وکلای مردم در پارلمان و شورای ولایتی به مقاصد شخصی و … سختی‌هایی است که هم‌چون بار سنگینی بر دوش قوماندانی امنیه ولایت هرات گذاشته شده است، که می‌باید به تفصیل در مورد هر‌یک از آن‌ها سخن گفت.
– رویارویی نابرابر با قاچاقبران
هرات از کلان‌شهرهای افغانستان است با جمعیت تخمینی بیش از چهار میلیون نفر. این ولایت به علاوه، میزبان ده‌ها هزار بیجاشده داخلی نیز است.
تراکم نسبی سرمایه و رونق بازار صنعت و تجارت هم‌چنان که فرصت‌هایی ایجاد کرده، توجه باندهای تبهکار را نیز به خود جلب کرده است. از آن‌جایی که هرات از مسیر‌های اصلی ترانزیت و قاچاق مواد مخدر به بیرون از کشور است، این موقعیت جغرافیایی سبب شده که از سال‌ها بدین سو هرات تجربه تلخ توزیع عمده و پرچون مواد مخدر از سوی تعداد زیادی از قاچاقبران و فروشنده‌گان آن را در گوشه و کنار این شهر و دیار با خود داشته باشد.
یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های پولیس هرات، امروزه مبارزه با تولید، توزیع و مواجهه با مصرف‌کننده‌گان مواد مخدر شده است.
با این‌که همه‌روزه پولیس در این زمینه دست‌آورد‌های قابل ملاحظه داشته و دارد، اما هنوز سطح استفاده مواد مخدر در کشور و مخصوصاً در هرات نگران‌کننده و میزان رجوع جوانان به این مواد رو به افزایش است. بدون شک پولیس به تنهایی با این بحران بزرگ اجتماعی مقابله نمی‌تواند و همت جمعی برای مبارزه با آن را می‌طلبد.
– نبود تشکیل کافی برای پولیس هرات
پولیس هرات کمبود نیروی انسانی دارد. هرات با داشتن ۱۸ ولسوالی که سه واحد اداری آن طی سال‌های اخیر اضافه گردیده است، از ده سال بدین سو نزدیک به یک میلیون بیجاشده داخلی را در خود جای داده است. تا هنوز اما تشکیل نیروی پولیس این ولایت مطابق با نفوس ۱۰ سال قبل است. لازم است تا پولیس در تمامی زمینه‌ها حمایت شود و در راستای حفظ و تقویت این نیرو تلاش صورت گیرد، زیرا تأمین امنیت جامعه بر عهده این نیرو است. در همین خصوص نشانه‌ها، حکایت از تلاش مضاعف پولیس هرات دارد.
در طی این سال‌ها علی‌رغم کمبود تشکیل در صفوف نیرو‌های امنیتی، شاهد تلاش‌ها، پی‌گیری‌ها و سرعت عمل پولیس هرات در تمامی ساعات شبانه‌روز و در مأموریت‌های مختلف بوده‌ایم که جای تقدیر دارد.
همه‌ی نیرو‌های امنیتی در سال‌های اخیر تلاش کردند تا در ولایت هرات حوادث بسیار تلخ و اتفاقات ناگوار نداشته باشیم. این حاصل تلاش و هم‌آهنگی عموم ارگان‌های امنیتی به ویژه پولیس بوده است.
بدون شک هرات ولایت بزرگی است و رسیده‌گی به امنیت این ولایت نیازمند فراهم بودن نیرو و امکانات کافی است.
– امکانات محدود برای مسوولیت بزرگ
پولیس هرات با وجود کمبود امکانات و تجهیزات، در حفظ و تقویت امنیت در سطح جامعه تلاش می‌کند. پولیس در حالی که با کمبود نیرو مواجه است، در حفظ و برقراری امنیت این شهر و دیار خدمات قابل توجهی داشته است.
هرات وسعت فراوان دارد که افزایش کمی و کیفی پولیس و ایجاد زیرساخت لوژستیکی و پشتی‌بانی در این ولایت باید مد نظر قرار گیرد، زیرا اکنون در این خصوص کمبود وجود دارد. در کنار این مهم، فراهم‌سازی تجهیزات و امکانات مدرن نظامی در کسب موفقیت‌های پولیس اثرگذار است.
مردم از پولیس توقع اقتدار در کنار مجهز بودن به تجهیزات مدرن برای تأمین امنیت را دارند و پولیس باید همواره چندین گام جلوتر از خاطیان و متخلفان باشد. اکمال تجهیزات پولیس، موجب دلگرمی مردم و سبب هراس قانون‌شکنان و متخلفان خواهد شد.
– گروگان‌گیری پولیس از سوی رجال برجسته و وکلای مردمی
امروزه رجال برجسته به شمول وکلای مردم در پارلمان کشور بی‌توجه به شرایط خاص امنیتی کشور، در بسیاری از مواقع مأموران و وسایل نقلیه پولیس حوزه‌های امنیتی را مصروف دید و بازدید‌های‌شان در روز‌های حضور در این ولایت می‌سازند. این خود یک گروگان‌گیری و بی‌توجهی به نقش و وظیفه مهم پولیس در تأمین امنیت آحاد شهروندان است.
حتا عده‌ای از وکلا و رجال برجسته این شهر و دیار تنها به اسکورت‌شان توسط پولیس در دید و بازدید‌های روزانه بسنده نمی‌کنند، بلکه حتا تا هنگام اقامت در این ولایت، تنی چند از سربازان پولیس حوزه‌های امنیتی و وسایط‌شان را به صورت شبانه‌روزی برای حفاظت از خانه‌های‌شان آماده‌باش قرار می‌دهند.
– حوزه‌های امنیتی در خانه‌های کرایی
متأسفانه پولیس هرات با کمبود جا برای حوزه‌های امنیتی خود مواجه است. این ارگان امنیتی به دلیل کمبود جا، منازل مسکونی و زمین‌های عاری از تأسیسات رهایشی و ساختمانی را کرایه می‌کند. از این رو هیچ یک از این حوزه‌ها، سمت‌های و پایگاه‌ها، استحکامات مناسب ندارد که متأسفانه در پاره‌ای از مواقع و در پی وقوع برخی از رویداد‌های دهشت‌افگنانه، جان سربازان پولیس به مخاطره افتاده است. در سطح شهر نیز برج‌ها و غرفه‌های نظارت پولیس از استحکامات امنیتی برخوردار نیست. با آن هم سربازان پولیس که در این پایگاه‌ها و ایست‌های بازرسی مشغول تأمین امنیت شهروندان هستند، با جان‌فشانی فراوان، ایفای وظیفه می‌کنند.
– پولیس، پیش‌قدم در عملیات‌های نظامی
باید گفت، پولیسی که وظیفه اصلی‌اش تأمین امنیت در سطح شهرها و نواحی مربوط به آن است، طی این سال‌ها نظر به شرایط جنگی و تهدیدات امنیتی که از مناطق دور‌دست متوجه این ولایت می‌شود، هم‌دوش با سایر منسوبان و سربازان اردو و امنیت ملی کشور، پیش‌قدم در میدان‌های نبرد با دهشت‌افگنان بوده است.
تاکنون قوت‌ها و شمار زیادی از سربازان و منسوبان پولیس ملی پای در میادین جنگ آن هم در بیرون از شهرها گذاشته‌اند. متأسفانه این امر سبب دور نگهداشتن پولیس از هدف بزرگ آن که همانا تأمین امنیت شهروندان و مبارزه علیه جرایم و باندهای تبهکار در شهرها است، گردیده است.
با آن هم از زمان حضور پولیس در میدان‌های جنگ در ولسوالی‌های مختلف ولایت هرات، اقدامات مهمی در جهت ایجاد امنیت در مناطق دور‌افتاده، صورت گرفته است.
– نتیجه‌گیری
پولیس تاکنون در تأمین امنیت این شهر و دیار تا حد قابل ملاحظه‌ای مسوولیت و مأموریتش را به بهترین شکل ممکن انجام داده است. در حال حاضر هم با وجود کمبود تشکیل و سایر مشکلات فرا‌راه، از هر جهت آماده تأمین امنیت این شهر و دیار می‌باشد.
با توجه به موارد فوق، به نظر می‌رسد پولیس هرات یکی از نهاد‌های خوب امنیتی کشور است که توانسته مؤثریت و توانمندی خود را در مقابل تهدیدات امنیتی به اثبات برساند.
جالب‌‌تر این‌که در تمام حوزه‌ها و سمت‌های امنیتی پولیس که در نواحی مختلف شهر هرات افراز شده است، یک وجه اشتراک وجود دارد و آن حضور مقتدرانه سربازان جوانی است که صرفاً به تأمین امنیت و خدمت به شهر و دیار‌شان، می‌اندیشند.
طی این سال‌ها باندهای آدم‌ربایی، سرقت‌های سازمان‌یافته مسلحانه، تهدید و ارعاب، غاصبان و زمین‌خواران زیادی تاکنون توسط پولیس هرات متلاشی شده و از بین رفته‌اند. چندین عملیات دهشت‌افگنانه در نطفه خنثا و سرکوب گردیده و بسیاری از مجرمان حوادث و اتفاقات جنایی گرفتار و روانه زندان شده‌اند.
– نیازمندی‌ها
طوری که در بالا گفته شد، هرات با داشتن موقعیت استراتژیک و داشتن دو بندر رسمی، هم‌سرحد بودن با کشورهای ایران و ترکمنستان، داشتن بزرگ‌ترین شهرک صنعتی در سطح کشور، داشتن بند‌های آب‌گردان مانند سلما و پاشدان، پروژه‌های بزرگ همانند تاپی، دارا بودن بزرگ‌راه‌های اقتصادی هم‌مانند راه لاجورد و… نیاز مبرم به افزایش و تعبیه‌ی نیروی پولیس دارد.
۱- طوری که دیدگاه و باورهای کارشناسانه وجود دارد، نیاز است تا برای تأمین امنیت بیش‌تر و مطمین، حداقل ۲ هزار سرباز پولیس توظیف گردند.
۲- برای راه لاجورد از هرات تا بندر تورغندی هیچ تشکیلی وجود ندارد، نیاز است تا حداقل دو تولی که هر واحد آن با کمیت صد سرباز باشد، در این مسیر توظیف گردند.
۳- هم‌چنان تأمین امنیت مسیر شاهراه هرات – بندر اسلام‌قلعه به توظیف یک تولی با کمیت حداقل صد نفر پولیس نیاز دارد.
۴- در کنار آن هرات سالانه هر از گاهی میزبان بزرگ‌ترین کنفرانس‌های ملی، بین‌المللی و رفت‌وآمد بزرگان سیاسی داخلی و خارجی است که پولیس مکلف به تأمین امنیت آن‌ها می‌باشد.
۵- نزدیک به هشت‌صد آبده‌ی تاریخی که در سطح شهر و ولسوالی‌های هرات وجود دارد، نیاز به تأمین امنیت دارد.
۶- در ولسوالی‌های درجه سه نیاز است تا حداقل یک تولی عملیاتی یا ریزرف نیروی امنیتی، با کمیت ۱۲۰ نفر پولیس توظیف گردد.
۷- خطر مداخله‌ی کشورهای همسایه نیاز به توجه جدی دارد. برای جلوگیری از فعالیت حملات تروریستی، اختطاف، سرقت‌های سازمان‌یافته، ترافیک و ترانزیت قاچاق مواد مخدر و هر نوع اخلال امنیتی، نیاز به موجودیت نیروی کافی پولیس در سطح شهر و ولسوالی‌ها احساس می‌شود.
– حرف آخر
به همان اندازه‌ای که هرات نظر به موقعیت جغرافیایی، نفوس، وضعیت اقتصادی، تهدیدات و سرحدات همواره به محراق توجه دشمن قرار دارد، اگر به محراق توجه دولت قرار نگیرد، این ولایت نه تنها هیچ وقت امنیت و آسایشی را که باشنده‌گانش توقع دارند، نخواهد داشت، بل روز‌به‌روز وضعیت امنیتی آن بدتر خواهد شد.
