از ناکامی انتخابات پارلمانی درس بگیریم
کمیسیون مستقل انتخابات دیروز نتایج نهایی ولایت کابل را اعلام کرد. پس از هفت ماه نتایج انتخابات پارلمانی کشور به صورت کامل اعلام شد. انتخابات پارلمانی افغانستان به لحاظ فنی یک افتضاح بود. کمیسیون مستقل انتخابات در اجرایی کردن برنامه‌ی عملیاتی انتخابات پارلمانی ناکام بود. این کمیسیون نتوانست که مراحل رای‌گیری، شمارش و اعلام نتایج ابتدایی و نهایی را به درستی مدیریت کند. هر مرحله‌ی این انتخابات برای کمیسیون مستقل انتخابات یک شکست بود. تنها نقطه‌ی قوت انتخابات پارلمانی این بود که در آن برای اولین بار از یک فهرست مکتوب و مدون رای‌دهنده‌گان که بر اساس شناس‌نامه‌ی شهروندان ترتیب شده بود، استفاده شد. اما این فهرست هم نواقص جدی دارد. در روند ثبت نام رای‌دهنده‌گان تذکره‌های جعلی به کار برده شده بود.
کمیسیون مستقل انتخابات که حال پرونده‌ی انتخابات پارلمانی را بسته است، باید از شکست در انتخابات پارلمانی درس بگیرد. اصلاحات باید از فهرست رای‌دهنده‌گان آغاز شود. تمویل‌کننده‌گان جهانی انتخابات ریاست جمهوری به این باور اند که ثبت‌نام مجدد رای‌دهنده‌گان با انگشت‌نگاری و فناوری امکان ندارد و باید فهرست رای‌دهنده‌گان اصلاح شود. اگر پروژه‌ی جدید برای ثبت نام رای‌دهنده‌گان با استفاده از تکنولوژی انگشت‌نگاری روی دست گرفته شود و فهرست کنونی رای‌دهنده‌گان ابطال گردد، نه کسی آن را تمویل می‌کند و نه کمیسیون مستقل انتخابات قادر است که این پروژه را تا ماه میزان کامل کند. حتا اگر بودجه‌ی پروژه‌ی ثبت نام مجدد رای‌دهنده‌گان را وزارت مالیه بپردازد، امکان تطبیق آن در چهار ماه نیست. تا انتخابات ریاست جمهوری چهار ماه فاصله نداریم. تاخیر بیش‌تر از چهارماه در انتخابات ریاست جمهوری سبب تشدید جنجال سیاسی می‌شود. بنا بر این تمام توان و انرژی کمیسیون مستقل انتخابات باید صرف آماده‌گی‌ها برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باشد.
اصلاح فهرست رای‌دهنده‌گان باید بخشی از این آماده‌گی‌ها باشد. فهرست باید به گونه‌ای اصلاح شود که توجیه فنی داشته باشد و برای نامزدان انتخابات ریاست جمهوری و نهادهای ناظر بر انتخابات سوال‌برانگیز نشود. در این مورد کمیسیون مستقل انتخابات باید به نامزدان انتخابات ریاست جمهوری و نهادهای ناظر برانتخابات اطمینان بدهد. فهرست رای‌دهنده‌گان باید پس از اصلاح نشر شود. باید همه مطمین شوند که هر ولایت و بعد هر محل رای‌دهی چند رای‌دهنده با تفکیک زن و مرد دارد. وقتی این مورد روشن باشد، دیگر مراکز خیالی رای‌گیری شکل نمی‌گیرد. در انتخابات‌های گذشتهی ریاست جمهوری، حوزه‌های خیالی رای‌گیری درست شد. در برخی از ولایات‌ها بالاتر از تخمینی که اداره‌ی احصاییه از آمار جمعیت آن ولایت‌ها داشت، رای به صندوق‌ها ریخته شد. روشن بود که در آن ولایات تقلب شده است.
این بار باید فهرست رای‌دهنده‌گان به گونه‌ای اصلاح شود که آمار رای‌دهنده‌گان هر ولایت با تفکیک محل و جنسیت با تخمینی که از شمار جمعیت آن ولایت در بانک اطلاعات اداره‌ی احصاییه وجود دارد، سازگار باشد. علاوه بر این میزان زنان و مردان ثبت نام کننده باید با محیط فرهنگی هر ولایت مطابقت داشته باشد. از ولایتی که متشکل از دهکده‌های کوچک است و فرهنگ روستایی بر آن حاکم است، نباید انتظار داشته باشیم که ۶۰ درصد رای دهنده‌گانش زنان باشند یا شمار زنان ثبت‌نام کننده در آن از شمار زنان رای‌دهنده‌ی یک شهر چند میلیونی بالاتر برود.
وقتی فهرست رای‌دهنده‌گان اصلاح شد، روشن است که کمیسیون مستقل انتخابات روند ثبت نام تقویتی را هم راه‌اندازی می‌کند.
روند ثبت نام تقویتی رای‌دهنده‌گان و هم‌آهنگ‌سازی کل برنامه‌ی عملیاتی انتخابات ریاست جمهوری با نهادهای امنیتی نیز یکی از چالش‌های جدی است. انتخابات ریاست جمهوری پیش رو اولین انتخابات ریاست جمهوری است که از امنیتش گرفته تا مراحل فنی‌اش همه به دوش نهادهای دولتی وطنی است. انتخابات ریاست جمهوری یک روند وطنی است. این چالشی است که باید همه‌ی نهادهای دولتی و شهروندان جمهوری باید دست به دست هم بدهند و آن را موفق بسازند. موفقیت افغانستان به عنوان یک کشور تا حد زیادی به موفقیت در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۸ بسته‌گی دارد. نباید تجربه‌ی تلخ انتخابات پارلمانی ، در انتخابات ریاست جمهوری تکرار شود. کمیشنران بر حال کمیسیون مستقل انتخابات باید متوجه رسالت تاریخی‌شان باشند.
