وزارت مهاجرین: از اخراج احتمالی مهاجران افغان در ایران پیش‌گیری می‌کنیم
مسوولان وزارت امور مهاجرین و عودت کننده‌گان در واکنش به اظهارات اخیر مقام‌های بلندپایه ایران مبنی بر خروج احتمالی پناهنده‌گان افغان از این کشور می‌گویند، در صورت لزوم از خروج یک‌باره‌گی این مهاجران پیش‌گیری خواهند کرد. آن‌چنانی که مسوولان این وزارت می‌گویند، تا کنون موضوع خروج مهاجرین افغان از ایران به گونه رسمی مطرح نشده است و در صورتی که این مسأله با جدیت همراه باشد، از طریق گفت‌وگو با جانب ایران، زمینه برگشت تدریجی مهاجران افغان را فراهم خواهند ساخت.
سیدعبدالباسط انصاری، سخنگوی وزارت امور مهاجرین و عودت‌کننده‌گان روز جمعه، بیست ثور در صحبت با روزنامه افغان رادیو، گفت تا کنون اتشه‌های مهاجرین افغان و مقام‌های ایرانی در پیوند به خروج احتمالی شهروندان افغانستان از ایران به گونه‌ی رسمی خبر نداده‌اند. آقای انصاری افزود: «در صورتی که نماینده‌گان ما از ایران به گونه‌ی کتبی موضوع اخراج مهاجران افغان را تایید کنند، در گام نخست تلاش خواهیم کرد با گفت‌وگو با جانب ایران از اخراج اجباری مهاجران افغان پیش‌گیری کنیم و زمینه را برای بازگشت داوطلبانه و آبرومندانه آنان فراهم بسازیم.»
هم‌چنان مسوولان وزارت امور خارجه افغانستان از روابط دوستانه ایران با افغانستان سخن می‌گویند و ابراز امیدواری می‌کنند که آن کشور با مهاجرین افغان برخورد مسوولانه داشته باشد. صبغت‌الله احمدی، سخنگوی وزارت خارجه می‌گوید: «دولت جمهوری اسلامی ایران دوست بسیار خوب و قابل حساب افغانستان است و ما امیدوار هستیم در مسأله برخورد با مهاجرین در مطابقت به کنوانسیون‌های موجود میان دو کشور برخورد کنند.»
این در حالی است که سیدعباس عراقچی، معاون وزارت خارجه ایران از احتمال اخراج اجباری مهاجران افغان از کشورش خبر داده است. آقای عراقچی روز چهارشنبه هفته گذشته، هجدهم ثور در مصاحبه‌ای با یکی از شبکه‌های تلویزیونی ایرانی گفته است، در صورتی که تحریم‌های امریکا بر ایران تشدید یابد و در نتیجه آن منابع مالی ایران محدود شود، ممکن از مهاجران افغان بخواهند که ایران را ترک کنند.
آقای عراقچی گفته است: «وقتی تحریم‌های امریکا اثر کند و منابع مالی ایران محدود شود و فروش نفت به صفر برسد، وقتی درآمدهای نفتی ما کم شود […] ایران مجبور است سیاست‌های ویژه‌‌ای را برای اقتصاد خود اتخاذ کند و ممکن است یک روزی به نقطه‌‌ای برسیم که نتوانیم هزینه‌ها را تأمین کنیم و در آن صورت ممکن است از برادران و خواهران افغان خواهش کنیم که لطفاً کشورمان را ترک کنند؛ به کشور خودشان بر گردند یا به کشورهای دیگری خواهند رفت، طبیعتاً انتخاب با خودشان است.» آقای عراقچی هم‌چنان افزوده است که ایران «از لحاظ انسانی» نمی‌خواهد مهاجران افغان را اخراج کند، اما اگر مجبور شود، پی‌آمد آن به دوش امریکا خواهد بود.
این مقام وزارت خارجه‌ی ایران در حالی از احتمال خروج مهاجران افغان در این کشور یاد کرده است که ایالات متحده امریکا فشارهایش را بر عواید مالی ایران بیش‌تر کرده است. دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا چند ساعتی پیش از اظهارات آقای عراقچی با صدور فرمانی اعلام کرد که صنایع آهن، فولاد، آلمونیم و مس ایران را به مجموعه تحریم‌های یک‌جانبه‌ی امریکا بر ایران افزوده است. آقای ترامپ هم‌چنان گفته است که با افزایش فشارهای امریکا بر ایران، درآمد حکومت ایران کم شده و گرانی در این کشور نیز شدت یافته است.
از سویی هم، معاون وزارت خارجه ایران به این باور است که ایران قربانی بحران در افغانستان است، بحرانی که به گفته او از سوی امریکا به میان آمده است. آقای عراقچی در این باره گفته است: «ما قربانی بحران در افغانستان هستیم، بحران در این کشور را کسانی ایجاد کردند که طالبان و گروه‌های تروریستی را آفریدند و تأمین مالی کردند و این بلا را سر مردم افغانستان آوردند، حالا خودشان باید هزینه‌ها را متقبل شوند، این گونه نیست که ایران باید هزینه‌ها را پرداخت کند.»
در همین حال، وزارت امور خارجه کشور می‌گوید، تیره‌شدن روابط میان امریکا و ایران، ربطی به افغانستان ندارد و امید است چالش‌های موجود بر مهاجران افغان در ایران تاثیری نگذارد. صبغت‌الله احمدی، سخنگوی این وزارت، ایالات متحده امریکا را شریک راهبری دولت افغانستان و بزرگ‌ترین کمک‌کننده به افغانستان عنوان کرد و افزود: «مشکلاتی که میان دولت امریکا و ایران پیش آمده، ربطی به ما ندارد بلکه ما امیدواریم تمام چالش‌های موجود میان کشورهای جهان و به ویژه کشورهای منطقه از راه‌های گفت‌وگو حل شود.» سخنگوی وزارت خارجه هم‌چنان برگشت مهاجران افغان را یک امر اختیاری عنوان کرد و خاطرنشان ساخت که این برگشت باید به گونه‌ی تدریجی و محترمانه باشد.
واکنش‌ها به احتمال اخراج افغان‌ها از ایران
اظهارات معاون وزارت خارجه ایران مبنی بر خروج احتمالی مهاجران افغان از آن کشور، با واکنش‌های زیادی کاربران شبکه‌های اجتماعی و چهره‌های مطرح سیاسی ایران و افغانستان همراه بوده است. عیسی سحرخیز، شهروند ایرانی در برگه فیس‌بوکش نوشته است که خروج مهاجران افغان از خاک ایران را «گروگان‌گیری در روز روشن» عنوان کرده و گفته است چنین اقدامی از هر منظری خطا، غیر اخلاقی و غیر انسانی است. به سخن این شهروند ایرانی، گفته‌های آقای عراقچی هراسی را در دل مهاجران افغان ایجاد کرده و «در چنین شرایطی، استفاده از مهاجران افغان به عنوان سپر بلا در مذاکرات با غرب، اقدام ناجوانمردانه است». آقای سحرخیز هم‌چنان افزوده است: «دولت بهتر است هر چه سریع‌تر در بیانیه‌ای به شکل شفاف از این اقدام ناجوانمردانه و نژادی عذرخواهی کند و فضای امنی را برای مهاجران افغانستانی ایجاد کند.»
در همین حال، عبدالعلی محمدی، استاد در یکی از دانشگاه‌ها در کابل و آگاه مسایل سیاسی در برگه فیس‌بوکش نوشته است: «سخن عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، سخن دل حکومت ایران است.» به باور آقای محمدی، این نخستین بارنیست که مقام‌های ایرانی با افغان‌های مقیم ایران و در مجموع با افغانستان به عنوان یک وسیله در بازی سیاست می‌بینند. در حالی که به گفته او، «بیش‌ترین افغان‌های مقیم ایران، هزاره هستند که در اثر مهاجرت جبری و ناخواسته، به خاطر اشتراک و نُه لزوماً ارتباط مذهبی، به ایران پناه برده‌اند. اما متأسفانه همین گروه قومی همواره مورد تبعیض، توهین، تحقیر و تهدید به اخراج از ایران قرار گرفته است.» او از این مهاجران خواسته است که به جای اشتراک مذهبی به اشتراک منافع بیندیشد.
از این پیش، محمود صیقل، نماینده دایمی پیشین کشور در سازمان ملل متحد در صحبت با رسانه‌ها گفته است که ایران نباید روابطش با افغانستان را قربانی روابط جهانی و بین‌المللی خود بکند. آقای صیقل هم‌چنان افزوده است: «رابطه بین جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی ایران به مراتب عمیق‌تر از دیگر روابطی است که ما داریم با جهان. و فوق‌العاده مهم است که بر این روابط نیک همسایه‌‌ای سرمایه‌گذاری بیش‌تر کنیم.»
موضوع خروج احتمالی مهاجران افغان از خاک ایران در حالی مطرح شده است که در حال حاضر بیش از سه میلیون مهاجر افغان در این کشور حضور دارند و بیش‌تر آنان به دلیل نبود امنیت و زمینه‌ی کار از سال‌ها به این‌سو در ایران به سر می‌برند.
سیدعباس عراقچی، معاون وزارت خارجه ایران با تایید این موضوع گفته است مهاجران افغان دو میلیون فرصت شغلی را از شهروندان ایران گرفته‌اند. او هم‌چنان گفته است از میان سه میلیون مهاجر افغان در ایران، بیش از ۴۶۸هزار این مهاجران را دانش‌آموزان مکاتب و دانشگاه تشکیل می‌دهند.
