جنجال بر سر مکاتب افغان-ترک تا هنوز ادامه دارد
حسیب بهش
اولیای شاگردان مکاتب افغان‌ـ‌ترک در خصوص تسلیم‌دهی این مکاتب به بنیاد معارف ترکیه، به حکومت هشدار داده و می‌گویند که هر‌نوع حرکت «غیرقانونی» را بی‌پاسخ نخواهند گذاشت.
یوسف پشتون، رییس کمیته‌ی اولیای مکاتب افغان-ترک که سه‌شنبه، ۳ ثور، در یک کنفرانس خبری در کابل صحبت می‌کرد، راهکار دولت در خصوص این مکاتب را «غیر‌اصولی» دانست. وی افزود: «هیچ‌کس ما را متهم کرده نمی‌تواند که یک مسأله‌ی بسیار خرد غیرقانونی را به پیش برده باشیم. در مقابل، بدبختانه حکومت ما هر‌قدمی که پیش رفته است، غیرقانونی و غیر‌اصولی بوده است.» وی تصریح کرد که در صورت نیاز می‌توانند میان طرف‌های درگیر در ترکیه به عنوان «گروپ غیر‌سیاسی» میانجی‌گری کنند، اما این اختلاف‌ها و مسایل داخلی ترکیه نباید باعث بروز مشکلات شود. وی روند سپردن مکاتب افغان‌ـ‌ترک به بنیاد معارف ترکیه را غیرقانونی دانست و اعضای بلندرتبه‌ی کشور، به ویژه وزیر معارف را در شکل‌گیری این روند، متهم کرد.
فضل‌احمد معنوی، معاون کمیته‌ی اولیای مکاتب افغان-ترک نیز در مورد آینده‌ی شاگردان این مکاتب به دولت هشدار داد. وی وعده‌های دولت در راستای بلند بردن کیفیت این مکاتب در صورت سپردن آن‌ها به بنیاد معارف ترکیه را «وعده‌های سر‌خرمن» دانست و از سران حکومت خواست که این موضوع را به «فاجعه‌ی ملی» مبدل نسازند.
معین وزارت خارجه‌ی ترکیه طی یک سفر به کابل گفته بود که در آینده‌ی نزدیک، برای تسلیم‌گیری مکاتب افغان‌ـ‌ترک کابل و قندهار نیز برنامه دارند. پیش از این، مسوولیت هفت مکتب افغان‌ـ‌ترک در ولایات بلخ، هرات، جوزجان و ننگرهار به بنیاد معارف ترکیه سپرده شده بود و فقط پنج مکتب دیگر در کابل و قندهار زیر نظر این مؤسسه فعالیت می‌کنند.
«تیم غیر‌مسلکی و ضعیف»
مسوولان مکاتب افغان ترک در کشور، کیفیت مکاتبی که پیش از این به بنیاد معارف ترکیه سپرده شده را به شدت پایین می‌دانند.
احمدفواد حیدری، سرپرست مکاتب افغان‌ـ‌ترک در کشور می‌گوید که بنیاد معارف ترکیه در پیش‌برد امور مکاتب تسلیم شده، به بن‌بست رسیده است. وی با ابراز نگرانی در مورد آینده‌ی شاگردان مکاتب افغان‌ـ‌ترک، افزود: «بنیاد [معارف ترکیه] به هیچ یکی از تعهدات قبلی نتوانست عمل کند.
به آوردن استادانی که به سطح ماستر و داکتر تعهد کرده بود، عمل نکرد و به جای آن پاکستانی‌ها را آورده است که مایه نگرانی مردم است.» آقای حیدری علاوه کرد: «با گذشت بیش از یک ماه، کتاب‌های درسی‌شان را تکمیل کرده نتوانست. استادهای‌شان استفاده از لابراتوار، وسایل و دیگر موارد را بلد نیستند. خلاصه، تیم‌شان یک تیم غیر‌مسلکی و ضعیف است.»
در همین حال، مسوولان وزارت معارف در کشور ابراز امیدواری می‌کنند که با توجه به تعهدات بنیاد معارف ترکیه، بتوانند کیفیت درسی در این مکاتب را بهتر سازند. آنان پایین آمدن کیفیت را رد کرده، می‌گویند که پس از سپردن مکاتب به بنیاد معارف ترکیه، در کمیت شاگردان مکاتب نیز «افزایش چشم‌گیر» دیده می‌شود.
پیش از این، پارلمان اروپا در یک نامه‌ی رسمی به رییس جمهور غنی، از وی خواسته بود که اداره‌ی مکاتب افغان‌ـ‌ترک را به دولت ترکیه نسپارد. بر بنیاد این نامه‌ی پارلمان اروپا، انتقال رهبری مکاتب «دست‌آوردهای ملموس دو دهه تدریس را با خطر نابودی مواجه سازد.»
نگرانی‌های شاگردان پابرجاست
با این حال، سرپرست مکاتب افغان‌ـ‌ترک در کشور می‌گوید که بحث سپردن این مکاتب به بنیاد معارف ترکیه، باعث نگرانی شاگردان شده و بر روند درسی شاگردان نیز تأثیر منفی می‌گذارد. به گفته‌ی وی، استادان مکاتب برای حل این معضل با اولیای شاگردان در ارتباط‌اند تا با برگزاری «جلسه‌های منظم» این مشکل را رفع کنند. آقای حیدری افزود: «شاگردان از این ناحیه نگران هستند و این را پرسان می‌کنند؛ هرچند استادها تلاش می‌کنند که شاگردها را از موضوعات روزمره و جنجال‌های سیاسی دور نگه دارند.»
هرچند آقای حیدری روند درسی در مکاتب افغان‌ـ‌ترک را «عادی» می‌داند، اما هشدار می‌دهد که در صورت سپردن مکاتب کابل و قندهار به بنیاد معارف ترکیه، کیفیت این مکاتب زیر سوال خواهد رفت.
پس از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ ترکیه و نسبت یافتن آن با فتح‌الله گولن، حکومت ترکیه در آن زمان از کابل خواست که فعالیت مکاتب افغان‌ـ‌ترک را متوقف سازد. به زعم حکومت ترکیه، مکاتب افغان‌ـ‌ترک توسط فتح‌الله گولن حمایت می‌شود، هرچند اداره‌ی مکاتب افغان ترک این ادعاها را رد کرده است.
