چند خطی درباره اکسدوس؛ یادداشت طلبه فیلمساز
افغان رادیو افغانستان_ انتشار فیلم مستند اکسدوس ساخته بهمن کیارستمی در جشنواره فیلم حقیقت واکنشهایی با به دنبال داشته است.
به گزارش خبرگزاری افغان رادیو افغانستان، سامره رضایی بازیگر و مستندساز افغانستانی در یادداشتی انتقادی فیلم اکسدوس را دارای محتوای نژادپرستانه و تحقیر آمیز دانست.
حجت الاسلام سیدزهیر مجاهد، مستندساز کشورمان در این باره نوشته است :
دیشب فارغ از تماشای مستند، بحث نقدوبررسی پایانی و نظرات کارشناسان و تماشاچیان برایم جالب بود؛
_ اینکه فیلم نبود
_ خیلی عالی بود
_ می‌تونست مستند ۲۰ دقیقه‌ای باشه
_ اصلا نفهمیدم ۷۷دقیقه چطور گذشت
_ فیلم مزخرفی بود
_ هرپلان یک داستان داشت
و…
برام جالب بود، “اکسدوس” دونگاه صفر و صدی را درپی داشت!
گروهی کار بهمن کیارستمی را در امتداد فیلمسازی پدرش #عباس_کیارستمی و نگاه عمیق وی می‌دانستند و عده‌ای یک کپی‌برداری ناشیانه و تقلیدکورکورانه از آثار پدری قلمداد می‌کردند.
نقدهایی هم از منقدین ایرانی و افغانستانی درباره اکسدوس خواندم و جالب بود که در بین آنها هم نگاه صفروصدی کاملا مشاهده می‌شد.
یکی از نقاط‌مشترک در نقدهای مخالف این بود که چرا یک کلیشه اینقدر تکرار شد و چه لزومی دارد که افراد زیادی یکی‌پس‌از دیگری روی صندلی بنشینند و به سوالات مسئول اردوگاه جواب دهند(سوالاتی طراحی‌شده که گاه به زندگی خصوصی افراد حمله می‌کرد)، معتقدند که ۵ یا ۱۰ نفر برای مصاحبه کافی بود اما چرا کارگردان بخش زیادی از تایم فیلم را به این بخش اختصاص می‌دهد و افراد زیادی را با داستان‌های کوچک و سطحی از مقابل دوربینش می‌گذراند؟
برداشت من اینست که اکسدوس نتیجه شناخت عمیقی است که کارگردان نسبت به سوژه(مهاجرین) پیدا کرده و این شناخت و نزدیکی تا حدی ایجاد شده که کارگردان(که تدوینگر فیلم هم هست) نتوانسته بعضی از گفتگوها را حذف کند، چون هر دیالوگی به بخشی از تاریخ ۴۰ساله حضور #مهاجرین_افغانستانی در ایران می‌پردازد.
دوربینِ کیارستمی از محیط‌بسته اردوگاه خارج نمی‌شود و می‌خواهد به بی‌خبری جامعه از مهاجرین اشاره کند و شاید بخشی از بلندی فیلم عمدی باشد تا این حس خستگی و درماندگی به مخاطب هم منتقل شود.
این مستند برای هر مخاطبی بخشی از پیام خود را منتقل می‌کند و برای یک مهاجر کتاب‌خاطراتیست که هر دیالوگش تیتری برای یک فصل از کتاب است.
تصور می‌کنم کارگردان در این مستند می‌خواهد به جوابِ‌این سوال برسد که؛ در این ۴۰سال چگونه زندگی کردی؟ و در ۷۷دقیقه “آنچه‌گذشت” را مرور می‌کند…
کارگردان با انتخاب #اردوگاه_بازگشت به فضا و شیوه‌ی برخورد کارمندانی که با #اتباع_خارجه برخورد دارند اشاره می‌کند و باوجود اینکه کارمندان خیلی در مقابل دوربین از خود شخصیتی رئوف و مهربان نشان می‌دهند اما گاهاََ چهره‌واقعیشان هویدا می‌شود و باتوم در دست نمایان می‌شوند و یا با بستن‌دست‌های آن مرد و مقاومت‌وی مشخص می‌شود که در این‌موارد هم تجربه زیادی دارند.
بهمن‌کیارستمی اشاره‌وار فقط روایت می‌کند
با انگشتِ‌قطع‌شده به کارسخت و “بیمه”نداشتن آنها اشاره می‌کند و با جوانی که سوریه رفته کنایه به عوامل اعتقادی یا مادی آن می‌زند و با جمله پسرک ۱۰ساله بر شعارهای حقوق‌بشری می‌تازد: هم‌سن‌های من در افغانستان درس می‌خوانند و من اینجا ضایعات جمع می‌کنم…
.
خلاصه #اکسدوس مستندی مشاهده‌گر از انبوه اتفاقات یک شخص‌مهاجر است که در چهره‌های گوناگون دیده می‌شود و دردهای نگفته‌ای دارد که به‌کمتر کسی اجازه مطرح‌کردن آن‌را می‌دهند!
سیدزهیرمجاهد
